Yazılarımız

5.1 Şimdiki ve gelecek nesillerin çevresel ve kalkınmaya yönelik ihtiyaçlarını karşılamak adına, sucul biyolojik çeşitliliğin ve doğal kaynakların sorumlu ve sürdürülebilir kullanımına  ihtiyacı vardır.

Küçük ölçekli balıkçı toplulukların, sosyal ve kültürel refahları, geçim kaynakları ve sürdürülebilir kalkınmaları için temel oluşturan kaynaklara yönelik güvenilir mülkiyet haklarına sahip olmalıdırlar.^[1]

^[1] ‘Mülkiyet hakkı’ terimi Ulusal Gıda Güvenliği kapsamında Arazi, Balıkçılık ve Orman Mülkiyetlerinin Sorumlu Yönetimi Gönüllü Yönergeleri’ne uygun olarak kullanılmıştır.

Balıkçılık ve ekosistemlerin, sorumlu yönetiminden elde edilecek karların cinsiyet gözetmeksizin tüm küçük ölçekli balıkçılara ve balıkçılık çalışanlarına eşit dağılımı gerekmektedir.

Mülkiyetin Sorumlu İdaresi

5.2 İlgili tüm paydaşlar,küçük ölçekli balıkçılığa uygulanabilir olan arazi, balıkçılık ve orman mülkiyetlerinin sorumlu idaresinin; insan hakları, gıda güvenliği, yoksulluğun ortadan kaldırılması, sürdürülebilir geçim kaynakları, sosyal istikrar, barınma güvenliği, ekonomik gelişme ve taşra kalkınması ve sosyal kalkınmanın gerçekleştirilmesi için önemli bir nokta olduğunu tanımalıdır.

5.3  Devletler, kendi yasaları çerçevesinde, küçük ölçekli balıkçıların, balıkçılık çalışanlarının ve topluluklarının, balıkçılık kaynakları ve küçük ölçekli  balık avlama alanları ve yakınındaki araziler üzerinde, özellikle kadınları da göz önüne alarak; güvenli, eşit, sosyal ve kültürel olarak uygun mülkiyet haklarına (denizel ve karasal olarak) sahip olmalarını sağlamalıdır.

5.4 Kendi yasaları çerçevesinde olmak kaydıyla  Devletler ve diğer ilgili tüm paydaşlar ,, uygulanabilir hallerde, küçük ölçekli balıkçı toplulukları tarafından kullanılan sucul kaynaklar, araziler ve küçük ölçekli balıkçılık alanları üzerinde alışılagelmiş hakları da göz önünde bulundurarak, meşru mülkiyet haklarının her çeşidini tanımalı, saygı duymalı ve korumalıdır. Gerekli görüldüğü takdirde, meşru mülkiyet haklarının her çeşidini korumak amacıyla bunu gerçekleştirecek yasalar düzenlenmelidir.  Devletler, meşru mülkiyet hakkı sahiplerini ve haklarını tespit etmek, kayda geçirmek ve bunlara saygı duymak için gerekli önlemleri almalıdır. Yerli halk ve etnik azınlıkların da dahil olduğu küçük ölçekli balıkçı toplulukların, balıkçılık kaynak ve arazilerine alışılagelmiş ya da imtiyazlı erişimiyle beraber, uluslararası insan hakları yasaları çerçevesinde olmak kaydıyla yerel normlar ve uygulamalar tanınmalı, saygı duyulmalı ve korunmalıdır. Uygun olduğu gibi, BM Yerli Halkların Hakları Bildirgesi ve Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıkların Hakları Bildirgesi göz önüne alınmalıdır. Kurumsal veya yasal yeniliklerin kadın haklarını güçlendirirken onları geleneklerle karşı karşıya bıraktığı hallerde, ilgili tüm paydaşlar , geleneksel mülkiyet sistemlerinde belirtilen değişimi sağlamak için el ele vermelidir.

5.5  Devletler, yerel sucul ve kıyısal ekosistemlerin yenileştirilmesi, muhafazası, korunması ve ortak yönetiminde küçük ölçekli balıkçıların ve yerli halkların rolünü tanımalıdır.

5.6  Devletlerin, su (balıkçılık kaynakları dahil) ve kara kaynaklarına sahip olduğu ya da onları kontrol ettiği hallerde, bu kaynakların kullanımını ve mülkiyet haklarını sosyal, ekonomik ve çevresel hedefleri de göz önüne alarak tanımlamalıdır.  Devletler, uygulanabilir durumlardasa, özellikle küçük ölçekli balıkçılar tarafından birlikte kullanılan ve yönetilen kamuya ait kaynakları tanımalı ve korumalıdır.

5.7  Devletler Devletler, uygulanabilir hallerde, adil sonuçlar alma maksadıyla, farklı gruplardan insanlar (özellikle dezavantajlı gruplar) için küçük ölçekli balıkçıların ulusal yetki alanı altında bulunan sularda balıkçılık yapmalarına imtiyazlı erişimlerini mümkün kılmalıdır. Uygun olduğu durumlarda, diğerlerinin yanı sıra küçük ölçekli balıkçılık için özel bölgelerin oluşturulması ve uygulanması gibi özel tedbirler dikkate alınmalıdır.

5.8  Devletler, Ulusal Gıda Güvenliği çerçevesinde Arazi, Balıkçılık ve Orman Mülkiyetinin Sorumlu Kullanımına İlişkin Gönüllü Yönergelerini göz önüne alarak, uygunsa yeniden dağıtım reformunu da dahil etmek üzere, , küçük ölçekli balıkçı topluluklarının balıkçılık kaynaklarına adil erişimine olanak sağlayacak önlemler almalıdır.

5.9  Devletler, küçük ölçekli balıkçıların keyfi olarak tahliye edilmemesini ve meşru mülkiyet haklarının ortadan kaldırılıp çiğnenmemesini güvenceye almalıdır.  Devletler küçük ölçekli balıkçılık alanlarında diğer kullanıcılar tarafından yaratılan rekabetin arttığını ve özellikle ötekileştirilmiş ve dezavantajlıgruplarda olmak üzere küçük ölçekli balıkçılık topluluklarının anlaşmazlık durumlarında genellikle zayıf olan taraf olduğunu ve bu toplulukların diğer sektörlerin gelişimi ve faaliyetleri sebebiyle geçim kaynakları tehdit altına girdiğinde özel desteğe ihtiyaç duyabileceklerini tanımalıdır.

5.10  Devletler ve diğer ilgili tüm paydaşlar küçük ölçekli balıkçı topluluklarını etkileyebilecek büyük kalkınma projelerinin uygulamaya konulmasından önce etki çalışmaları yoluyla sosyal, ekonomik ve çevresel etkileri gözden geçirmeli ve ulusal yargı çerçevesinde bu topluluklarla etkin ve anlamlı müzakerelerde bulunmalıdır.

5.11  Devletler dezavantajlı ve ötekileştirilmiş gruplar da dahil olmak üzere küçük ölçekli balıkçı topluluk ve kimselerinin, tarafsız ve yetkin hukuki ve idari birimler yoluyla, mülkiyet hakları üzerindeki anlaşmazlıklara -bu gibi anlaşmazlıkları çözecek diğer alternatif imkanlar da dahil olmak üzere- zamanında, düşük maliyetli ve etkin çözüm yollarına erişimini sağlamalıdır. Ayrıca, uygun olduğu gibi, temyiz hakkının da dahil olabileceği etkin çözümlerde bulunmalıdır. Bu çözümler, ulusal yasalar çerçevesinde derhal uygulamaya konulmalıdır ve tazmin, teminat, adil tazminat ve telafiyi de içinde barındırabilir.

5.12  Devletler balıkçılık kaynaklarının sürdürülebilirliğini göz önüne alarak, doğal afetler ve/ya silahlı çatışmalar yüzünden yerinden edilmiş küçük ölçekli balıkçı topluluklarının geleneksel balıkçılık alanlarına ve kıyısal arazilere yeniden erişimlerini sağlamak için gayret göstermelidir.  Devletler hayatlarını ve geçim kaynaklarını tekrar inşa etmek maksadıyla ağır insan hakları ihlallerinden etkilenmiş balıkçı toplulukları destekleyecek mekanizmalar sağlamalıdır. Bu gibi adımlar, doğal afet ve/ya silahlı çatışma durumlarında mülkiyet uygulamalarında kadınlara karşı yapılan ayrımcılığın her türlüsünü ortadan kaldırmayı da içinde bulundurmalıdır.

Sürdürülebilir Kaynak Yönetimi

5.13  Devletler ve balıkçılık yönetimine dahil olan her bir kimse, balıkçılık kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı, uzun vadeli muhafazası ve ekolojik temele dayalı gıda üretimini garantiye almak için önlemler almalıdır. Küçük ölçekli balıkçıların gereksinim ve fırsatlarına gereken önemi veren İlkeler’in de dahil olduğu ulusal ve uluslararası yasa ve gönüllü mutabakatlar çerçevesindeki yükümlülükleriyle örtüşen uygun yönetim sistemlerini teşvik etmeli ve uygulamaya koymalıdır.

5.14 İlgili tüm paydaşlar , haklar ve yükümlülükler bir araya geldiğinde mülkiyet haklarının yükümlülüklerle dengelendiğini ve uzun vadeli muhafazayı, kaynakların sürdürülebilir kullanımını ve ekolojik temele dayalı gıda üretimini desteklediğini onaylamalıdır. Küçük ölçekli balıkçılıkta sucul çevreye ve ilgili türlere verilen zararı minimuma indiren ve kaynağın sürdürülebilirliğini destekleyen balıkçılık uygulamalarından yararlanılmalıdır.

5.15 Meşru mülkiyet hak ve sistemlerini göz önüne alarak,  Devletler küçük ölçekli balıkçı topluluklarının, refahları için gereken ve geleneksel olarak geçimlerini sağladıkları kaynakların yönetimine katılımını ve sorumluluk almasını sağlamak için onları eğitime tabii tutmalı ve desteklemelidir. Benzer şekilde kadınların, ötekileştirilmiş ve dezavantajlı grupların eşit katılımını da göz ardı etmeyerek, küçük ölçekli balıkçıları geçim kaynağı seçeneklerini etkileyen korumalı alanlar da içinde olmak üzere yönetim önlemlerinin düzenlenme, planlanma ve uygun olduğu şekilde uygulama sürecine de dahil etmelidir. Birlikte yönetme gibi katılımcı yönetim sistemleri ulusal yasalar çerçevesinde teşvik edilmelidir.

5.16  Devletler izleme, denetim ve gözetim sistemlerinin (MCS)  kurulduğundan emin olmalı ya da küçük ölçekli balıkçılar için uygulanabilir ve uygun olan, halihazırda var olan olanakların uygulamaya konulması için teşvike başvurmalıdır. Küçük ölçekli balıkçılık aktörlerini de uygun olduğu şekilde dahil ederek bu gibi sistemlere destek sağlamalı ve birlikte yönetim bağlamında katılımcı düzenlemeleri teşvik etmelidir.  Devletler sucul ve karasal ekosistemler üzerinde olumsuz etkisi bulunan her türlü illegal ve/ya yıkıma sebep olan balıkçılık faaliyetlerini ortadan kaldırmalı, caydırmalı ve engellemelidir.  Devletler balıkçılık faaliyetlerinin kayıtlarının alınmasını arttırmak için çabalamalıdır. Küçük ölçekli balıkçılar MCS sistemlerini desteklemeli ve bu faaliyetin yönetimi için gerekli olan bilgiyi ülkenin resmi balıkçılık mercilerine iletmelidir.

5.17  Devletler birlikte yönetim düzenlemeleri bağlamında ilgili kişiler ve paydaşların rol ve yükümlülüklerinin açıkça belirtildiğinden ve katılımcı ve hukuki olarak desteklenen bir süreç yoluyla kararlaştırıldığından emin olmalıdır. Bütün taraflar kararlaştırılan yönetim rollerini üstlenmekle sorumludur. Küçük ölçekli balıkçıların ilgili yerel ve ulusal profesyonel kuruluşlar ve balıkçılık kuruluşlarında temsil edilmesi ve ilgili karar alma ve balıkçılık alanında politika geliştirme süreçlerinde aktif olarak yer alması için gerekli bütün çabalar gösterilmelidir.

5.18  Devletler ve küçük ölçekli balıkçılık aktörleri, birlikte yönetim ve sorumlu balıkçıların teşviki bağlamında, özellikle onların bilgi birikimlerini, bakış açılarını ve ihtiyaçlarını sürece katmak maksadıyla av öncesi, avcılık ya da av sonrası süreçlerinden hangisinde yer aldığına bakmaksızın hem kadın hem erkeklerin rol ve katılımını desteklemelidir. İlgili tüm paydaşlar , bu hedef doğrultusunda özel önlemler tasarlayarak, kadınların katılımına duyulan ihtiyacı dikkate almalıdır.

5.19  Sınırlararası ya da diğer benzer durumların olduğu hallerde (örneğin paylaşılan su ya da balıkçılık kaynakları)  devletler küçük ölçekli balıkçılık topluluklarına verilen mülkiyet haklarının korunduğundan emin olmalıdır.

5.20  Devletler balık avlama kapasitesi aşımına ve dolayısıyla küçük ölçekli balıkçılar üzerinde ters etki yaratan kaynakların aşırı kullanımına yol açan politika ve ekonomik önlemlerden kaçınmalıdır.

6.1 İlgili tüm paydaşlar , küçük ölçekli balıkçılık yönetimi ve kalkınmasında  geçim kaynağı problemlerini dikkate alan entegre, ekosistem merkezli ve bütüncül yaklaşımları göz önüne almalıdır. Küçük ölçekli balıkçılık topluluklarının güçlendirilmesini ve haklarından faydalanabildiklerini güvence altına almak için sosyal ve ekonomik kalkınmaya gereken ilginin gösterilmesine ihtiyaç duyulabilir.

6.2  Devletler, insan kaynağı gelişimine, balıkçılık kaynaklarına artı değer katan ve farkındalık yaratan sağlık, eğitim, okur-yazarlık, dijital dünyaya dahil olma ve diğer teknik beceriler gibi, yatırım yapmayı teşvik etmelidir.  Devletler, küçük ölçekli balıkçı toplulukların bunlara ve yeterli barınma, güvenli ve hijyenik olan temel sağlık hizmetleri, kişisel ve toplu kullanım için güvenli içme suyu ve enerji kaynakları da dahil olmak üzere diğer hayati hizmetlere erişimlerinin olduğunu ilerlemeye yönelik olarak güvenceye almak maksadıyla girişimlerde bulunmalıdır. Hizmet sağlama, ayrımcılık yapmama ve diğer insan haklarını etkin kılmada kadınlara, yerli halklara ve dezavantajlı ve ötekileştirilmiş gruplara imtiyazlı davranmak, adil karı güvenceye almak için gerekli olduğu hallerde kabul ve teşvik edilmelidir.

6.3   Devletler, küçük ölçekli balıkçılıkta sosyal güvencenin korunmasını teşvik etmelidir. Küçük ölçekli balıkçıların özelliklerini göz önüne almalı ve bütün değer zincirine güvenlik planlarını uygulamalıdır.

6.4  Devletler, kadınların da tasarruflar, krediler ve sigorta planları vb. hizmetlere erişiminin olduğunu güvence altına almaya özen göstererek, küçük ölçekli balıkçı topluluklarına uygun olan diğer hizmetlerin geliştirilmesini ve bunlara erişimi desteklemelidir.

6.5  Devletler ekonomik ve profesyonel aktörler olarak, av öncesi ya da sonrası olmasını; sucul çevrede ya da karada olmasını; kadınlar ya da erkekler tarafından üstlenilmesini gözetmeksizin, küçük ölçekli balıkçılık değer zincirindeki her türlü faaliyet hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Tüm faaliyetler göz önüne alınmalıdır: yarı zamanlı, ara sıra ve/ya ekmek parası için olsa da. Özellikle av sonrası balıkçılık çalışanları ve küçük ölçekli balıkçılıktaki kadınlar başta olmak üzere, profesyonel ve organizasyonla alakalı geliştirme fırsatları teşvik edilmelidir.

6.6  Devletler, resmi ya da resmi olmayan tüm sektörler dahil olmak üzere,  Devletlertüm küçük ölçekli balıkçılık çalışanları için insana yaraşır işi teşvik etmelidir.  Devletler, ulusal yasalar çerçevesinde küçük ölçekli balıkçılığın sürdürülebilirliğini garanti altına almak için resmi olan ve resmi olmayan sektörlerdeki balıkçılık faaliyetlerinin dikkate alındığından emin olmak adına uygun koşulları oluşturmalıdır.

6.7  Devletler, küçük ölçekli balıkçıların ve balıkçılık çalışanlarının haklarını adım adım gerçekleştirmek amacıyla yeterli bir yaşam standardı ve de ulusal ve uluslararası insan hakları standartlarında çalışmalar yürütmek kaydıyla girişimlerde bulunmalıdır.  Devletler, küçük ölçekli balıkçılık topluluklarında sürdürülebilir kalkınmayı destekleyici bir ortam oluşturmalıdır.  Devletler küçük ölçekli balıkçı toplulukları ve başta kadınlar olmak üzere diğer gıda üreticilerinin emeklerinden, sermayelerinden ve yönetimden adil bir karşılık almaları için denizel, tatlı su ve toprak kaynaklarının kullamında kapsayıcı, ayrımcılık yapmayan ve güvenilir ekonomik politikalar izlemeli ve doğal kaynakların korunmasını ve sürdürülebilir yönetimini teşvik etmelidir.

6.8  Devletler ve diğer paydaşlar sürdürülebilir kaynak kullanımı ve geçim kaynağı çeşitlendirmenin gerektirdiği ve uygun gördüğü gibi, küçük ölçekli balıkçı topluluklar için halihazırda var olan ya da (balıkçılıkla ilgili faaliyetlerden elde edilen gelire ek olarak) tamamlayıcı ve alternatif gelir üreten fırsatların geliştirilmesini desteklemelidir. Küçük ölçekli balıkçılığın yerel ekonomilerdeki rolü ve alt sektörlerin büyük ekonomiye olan bağlantısı tanınmalı ve bunlardan yararlanılmalıdır. Küçük ölçekli balıkçılık toplulukları toplum odaklı turizm ve sorumlu küçük su ürünleri yetiştiriciliği gibi gelişimlerden eşit olarak yararlanmalıdır.

6.9 İlgili tüm paydaşlarsuç, şiddet, organize suç faaliyetleri, korsanlık, hırsızlık, cinsel taciz, yozlaşma ve gücü kötüye kullanmadan uzak bir ortam içinde, küçük ölçekli balıkçılık topluluklarındaki kadınların ve erkeklerin balıkçılık yapma ve balıkçılıkla ilgili faaliyetleri yürütme koşularını iyileştirmelidir. İlgili tüm paydaşlar, küçük ölçekli balıkçılık topluluklarında şiddeti ortadan kaldırmaya ve bu şiddete maruz kalan kadınları korumaya yönelik önlemler alma girişimlerinde bulunmalıdır.  Devletler, evde ya da toplumda olan diğer şiddet ve taciz çeşitlerinin mağdurlarının adalete erişimini garantiye almalıdır.

6.10  Devletler ve geleneksel ve örfi yetkililer de dahil olmak üzere küçük ölçekli balıkçılık aktörleri, göçün küçük ölçekli balıkçılıkta sıklıkla kullanılan bir geçim stratejisi olduğunu göz önünde bulundurarak, göçmen balıkçı ve balıkçılık çalışanlarının rollerini tanımalı ve saygı duymalıdır.  Devletler ve küçük ölçekli balıkçılık aktörleri, ulusal yasaları çerçevesinde, balıkçılık kaynaklarının sürdürülebilir kullanımıyla uğraşan ve yerel topluma dayalı balıkçılık idaresine ve küçük ölçekli balıkçılıkta gelişmeye değer veren göçmenlerin adil ve yeteri kadar entegre olmasının önünü açacak sistemler oluşturulmasında işbirliğine gitmelidir.  Devletler küçük ölçekli balıkçılıkla uğraşan balıkçı ve balıkçılık çalışanlarının ulusal sınırlar içerisindeki göçü konusunda ilgili ulusal yetkili mercilerle birlikte çalışmanın önemini tanımalıdır. Politikalar ve yönetim önlemleri küçük ölçekli balıkçılık organizasyon ve kuruluşlarıyla yapılan müzakereler sonucunda belirlenmelidir.

6.11  Devletler, balıkçıların sınırlararası hareketlerinin altında yatan sebepleri ve sonuçlarını tanımalı, değinmeli ve sürdürebilir küçük ölçekli balıkçılığı etkileyen sınırlararası zorlukların anlaşılmasına katkıda bulunmalıdır.

6.12  Devletler, gerekli yasanın yürürlükte olduğunu ve ulusal yasalar, uluslararası insan hakları standartları ve  Devletlerin sözleşmeli olduğu Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi (ICESCR) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün ilgili kararları gibi uluslararası belgelerle uygunluk sağlanarak uygulamaya konulduğunu garantiye alma yoluyla küçük ölçekli balıkçılıkla uğraşan tüm balıkçıların ve balıkçılık çalışanlarının mesleki sağlık sorunlarının ve adil olmayan çalışma koşullarının üzerine gitmelidir. İlgili tüm paydaşlar , mesleki sağlığın ve güvenliğin balıkçılık yönetimi ve kalkınma girişimlerinin ayrılmaz bir parçası haline geldiğini güvenceye almak için çabalamalıdır.

6.13  Devletler, küçük ölçekli balıkçılar da dahil olmak üzere balıkçılıktaki zorla çalıştırmayı tamamen ortadan kaldırmak amacıyla, göçmenler de dahil olmak üzere, balıkçıları ve balıkçılık çalışanlarını korumak için etkin önlemler almalı ve zorla çalıştırmayı ve kadın, erkek ve çocukların borç esaretiyle çalıştırılmasını ortadan kaldırmalıdır.

6.14  Devletler, küçük ölçekli balıkçılık topluluklarının; onların ihtiyaçlarını karşılamak için kariyer seçimlerine saygı duymak ve de tüm genç kadın ve erkeklere eşit fırsatlar sağlamak kaydıyla, gençlik için kazançlı ve insana yaraşır işe olanak sağlayan okul ve eğitim hizmetlerine erişimini sağlamalı ve mümkün kılmalıdır.

6.15 Küçük ölçekli balıkçılık aktörleri, çocukların refahının ve eğitiminin hem çocukların hem toplumun geleceği için önemini tanımalıdır. Çocuklar okula gitmeli, tüm istismarlardan korunmalı ve Çocuk Hakları Sözleşmesi ile uyumlu olarak bütün haklarına saygı duyulmalıdır.

6.16  İlgili tüm paydaşlar , denizdeki güvenlik problemlerinden ( kıyı ve sucul balıkçılıkta) kaynaklanan zorlukların ve güvenlik açığının ardındaki birçok sebebin önemini anlamalıdır. Bu, bütün balıkçılık faaliyetleri için geçerlidir.  Devletler, balıkçılıkta çalışma ve küçük ölçekli balıkçılıkta deniz güvenliği için; Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nun uluslararası prensipleri, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) ile tutarlı olan uygulanabilir ulusal yasa ve düzenlemelerin geliştirilmesini, kanunlaştırılmasını ve uygulanmasını güvenceye almalıdır.

6.17  Devletler, uygun görüldüğü gibi, balıkçıların da aktif olarak katılımı ve bölgesel birlikte çalışma ilkelerinin yanı sıra; küçük ölçekli balıkçılıkta (kıyısal ve sucul) içine mesleki sağlık ve güvenliğin de dahil olduğu, gelişmiş deniz güvenliğinin sağlanmasının en iyi yolunun bütünleşmiş ve entegre ulusal stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanmasından geçtiğini tanımalıdır. Buna ek olarak, küçük ölçekli balıkçıların denizlerdeki güvenliği balıkçılığın genel yönetimine de uyarlanmalıdır.  Devletler, diğer unsurlar yanında, ulusal kaza raporlamanın devamına, deniz güvenliği farkındalığı programlarının sağlanmasına ve küçük ölçekli balıkçılıkta deniz güvenliği için oluşturulmuş yasaların tanıtımına destek sağlamalıdır. Bu süreçte, uygunluğu, veri toplamayı, eğitimi ve farkındalığı ve arama kurtarma operasyonlarını arttırıcı toplum odaklı yapıların ve halihazırda var olan kuruluşların rolü göz ardı edilmemelidir.  Devletler, bilgiye ve küçük teknelerin kurtarılmasında acil durum yer tespiti sistemlerine erişimi teşvik etmelidir.

6.18 Kısım 25^[1] de dahil olmak üzere Ulusal Gıda Güvenliği kapsamındaki Arazi Mülkiyetinin Sorumlu İdaresi Gönüllü İlkeleri doğrultusunda, ilgili tüm paydaşlar , küçük ölçekli balıkçılık paydaşlarının geleneksel geçim kaynaklarını muhafaza etmeleri, alışılagelmiş balık avı alanlarına erişimleri ve kültürlerini ve yaşam tarzlarını korumaları için uluslararası insani hukuk ile uyumlu olarak silahlı çatışma durumlarında küçük ölçekli balıkçıların insan haklarını ve onurunu korumalıdır. Onları etkileyen konularda karar alma sürecine etkin katılımları kolaylaştırılmalıdır.

^[1] Kısım 25 Arazi, Balıkçılık ve Ormanların Mülkiyetine Dair Tartışmalar olarak adlandırılmıştır.

7.1 İlgili tüm paydaşlar , küçük ölçekli balıkçılıkta av sonrası alt sektörü ve onun aktörlerinin değer zincirinde oynadığı merkezi rolü tanımalıdır. İlgili tüm paydaşlar ,, av sonrası aktörlerinin ilgili karar alma süreçlerinin bir parçası olduğunu tanırken, değer zinciri aktörleri arasında zaman zaman adil olmayan güç ilişkileri olduğunun ve dezavantajlı ve ötekileştirilmiş grupların özel desteğe ihtiyaç duyabileceğinin bilincinde olmalıdır.

7.2 İlgili tüm paydaşlar , av sonrası alt sektöründe kadınların oynadığı rolün önemini tanımalı ve de kadınların bu işlere katılımına olanak sağlamak için iyileştirmeleri desteklemelidir.  Devletler, kadınların av sonrası alt sektöründeki geçim kaynaklarını ellerinde tutmaları ve geliştirmeleri için, hem kadınlara uygun hem de gerekli imkanların ve hizmetlerin, erişime açık olmasını güvence altına almalıdır.

7.3  Devletler, küçük ölçekli balıkçıların  yerli ve yabancı  pazarlara kaliteli ve güvenli balık ve balık ürünleri üretimini sorumlu ve sürdürülebilir bir şekilde destelemek amacıyla, uygun organizasyonel, kapasite ve altyapı geliştirmeleri için yatırımlar yapmalı ve/ya yapılmasını  kolaylaştırmalıdır.

7.4  Devletler ve kalkınma ortakları, balıkçılar ve balıkçılık çalışanları ortaklıklarının geleneksel kalıplarını tanımalı ve ulusal yasalar çerçevesinde gelirlerini ve geçim kaynağı güvenliklerini geliştirmek için değer zincirinin her aşamasında organizasyonel ve kapasite geliştirmelerini teşvik etmelidir. Benzer şekilde, açık artırma gibi pazarlama mekanizmalarına olduğu kadar, kooperatiflerin, küçük ölçekli balıkçılık sektöründeki profesyonel organizasyonların ve diğer organizasyonel yapıların kurulması ve geliştirilmesine de destek sağlanmalıdır.

7.5 İlgili tüm paydaşlar , av sonrası israf ve ziyandan kaçınmalı ve halihazırda var olan, geleneksel ve yerel düşük maliyetli teknolojiler ve yenilikler ve de kültüre uyumlu teknoloji transferleri üzerine ekleyerek değer katma yolları yaratmak arayışında olmalıdır. Küçük ölçekli balıkçılıktaki uygulama ve işleme süreçlerinde, girdi israfı gibi(su, yakacak odun, vb.) caydırılarak, balıkçılıkta ekosistem yaklaşımı içinde çevresel sürdürülebilir faaliyetler teşvik edilmelidir.

7.6  Devletler, yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası piyasaya erişimini kolaylaştırmalı ve küçük ölçekli balıkçılık ürünleri için adil ve ayrımcılık yapmayan ticareti teşvik etmelidir.  Devletler, özellikle küçük ölçekli balıkçılık ürünlerinde bölgesel ticareti destekleyen ticari düzenlemeler ve prosedürler ortaya koymak için birlikte çalışmalıdır. Bunu yaparken, Dünya Ticaret Örgütü (WTO)’ne bağlı anlaşmaları ve uygulanabilir olduğu hallerde WTO üyelerinin hak ve yükümlülüklerini göz önüne almalıdır.

7.7  Devletler, uluslararası ticaretin balık ve balıkçılık ürünleri ve dikey bütünleşmenin de yerel küçük ölçekli balıkçıların, balıkçılık çalışanlarının ve topluluklarının üzerindeki etkisine gereken önemi vermelidir.  Devletler, uluslararası balık ticareti ve ithalat üretiminin teşvik edilmesinin besin değeri yüksek beslenme, sağlık ve refahları için balığa ihtiyaç duyan ve aynı işlevi gören diğer besinlere kolayca ulaşamayan ya da bu besinleri karşılayamayan insanların besinsel ihtiyaçları üzerinde olumsuz etkisi olmadığından emin olmalıdır.

7.8  Devletler, küçük ölçekli balıkçılık ve diğer değer zinciri aktörleri uluslararası ticaretten elde edilen gelirlerin adil bir şekilde paylaştırılması gerektiğinin bilincinde olmalıdır.  Devletler, balıkçılık kaynaklarının, gıda güvenliğinin ve beslenmenin sürdürülebilirliğini tehdit altına sokabilen pazar talebinden kaynaklanan aşırı kullanımın önüne geçecek etkin balıkçılık yönetim sistemlerinin yürürlükte olduğundan emin olmalıdır. Bu balıkçılık yönetim sistemlerine, küçük ölçekli balıkçıların ve diğer paydaşların, ithalattan elde edilen kardan değer zinciri boyunca adil bir şekilde yararlanmalarını sağlamak için, sorumlu av sonrası uygulamaları, politikaları ve faaliyetleri de dahildir.

7.9  Devletler, çevresel, sosyal ve diğer ilgili değerlendirmeler de dahil olmak üzere, uluslararası ticaretin çevre, küçük ölçekli balıkçılık kültürü, geçim kaynakları ve gıda güvenliğine dair özel ihtiyaçlar üzerindeki olumsuz etkisine adil bir şekilde değinildiğinden emin olmak için gerekli politika ve prosedürleri benimsemelidir. İlgili paydaşlarla müzakereler bu politika ve prosedürlerin bir parçası olmalıdır.

7.10  Devletler, küçük ölçekli balıkçılık değer zincirindeki tüm paydaşların, ilgili piyasa ve ticaret bilgilerine ulaşımının önünü açmalıdır. Küçük ölçekli balıkçılık paydaşları, değişen piyasa koşullarına uyum sağlayabilmek için güncel ve doğru piyasa bilgilerine erişebilmelidir. Tüm küçük ölçekli balıkçılık paydaşlarının (özellikle kadınların ve de dezavantajlı-ötekileştirilmiş grupların) küresel piyasa hareketlerine ve yerel durumlara uyum sağlayabilmesi ve eşit şekilde yararlanabilmesi için, potansiyel olumsuz etkiler en aza indirilirken, kapasite gelişimi gereklidir.

8.1 İlgili tüm paydaşlar, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında, herkes tarafından çaba gösterilmesi gerektiğini ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin yaygınlaştırılıp küçük ölçekli balıkçılık kalkınma stratejilerinin tamamlayıcı bir parçası olması gerektiğini kabul etmelidir. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasındaki bu stratejiler, farklı kültürel bağlamlarda farklı yaklaşımlar gerektirir ve kadınlara karşı ayrımcılık yapan uygulamaları ortadan kaldırmaya yönelik olmalıdır.

8.2  Devletler, uluslararası insan hakları yasalarına bağlı yükümlülüklerine uygunluk göstermeli ve Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı’nın ve diğerlerinin yanı sıra Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW)’yle beraber taraf oldukları ilgili belgeleri uygulamaya geçirmelidirler.  Devletler, küçük ölçekli balıkçılıkla ilgili izledikleri politikalarda kadınların karar alma süreçlerine katılımını güvenceye almak için çaba göstermelidirler.  Devletler, uygulamalarını gözlemlemeküzere, özellikle balıkçılık sektöründe çalışan kadınlar ve ilgili Sivil Toplum Örgütlerine teşvik sağlarken, kadınlara karşı yapılan ayrımcılık karşı özel önlemler almalıdır. Kadınlar, balıkçılık kuruluşlarında yer almaları için teşvik edilmeli ve ilgili organizasyonların geliştirilmesi için destek sağlanmalıdır.

8.3  Devletler, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak adına politikalar ve yasalar çıkarmalı ve uygulanabilir olduğu hallerde sosyal, ekonomik ve kültürel açıları da göz önünde bulundurarak, toplumsal cinsiyet eşitliğiyle örtüşmeyen yasa, politika ve önlemlerde yeniden düzenlemeye gitmelidir.  Devletler, hem kadınları hem erkekleri, personel olarak işe alarak toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak için eylemlerinde başı çekmeli ve hukuki destek de dahil olmak üzere, balıkçılıkla ilgili tüm hizmetlere kadınların ve erkeklerin eşit erişimi olduğundan emin olmalıdır.. İlgili tüm paydaşlar, kadınların durumunu iyileştirmek ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak adına yasaların, politikaların ve faaliyetlerin etkilerini değerlendirecek işlevsel değerlendirme sistemleri oluşturmak için birlikte çalışmalıdır.

8.4 İlgili tüm paydaşlar , küçük ölçekli balıkçılıkta kadınların işleri için uygun ve gerekli daha gelişmiş teknolojilerin üretilmesini desteklemelidir.

9.1  Devletler, iklim değişikliğiyle mücadelede ve sürdürülebilir küçük ölçekli balıkçılık açısından da Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) hedef, ilke ve koşullarına uygun ve BM Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı (Rio+20) sonuç belgesi “İstediğimiz Gelecek” doğrultusunda acil ve azimli eyleme gerek olduğunu bilmelidir.

9.2 İlgili tüm paydaşlar , doğal ve insan kaynaklı afetlerin ve de iklim değişikliğinin küçük ölçekli balıkçılıkta koşullara göre farklılık gösteren etkilerini bilip dikkate almalıdır.  Devletler uygulanabilir hallerde, dayanılıklığı arttırmak için olduğu kadar (özellikle, uyarlama ve risk azaltma için), balıkçılıkta iklim değişikliğine değinen politikalar ve stratejiler geliştirmelidir. Bu hususta, özellikle dezavanyajlı ve ötekileştirilmiş grupları da dikkate alarak, yerel halk, kadın ve erkekler de dahil olmak üzere, balıkçı topluluklarla etkin ve bütüncül müzakereler gerçekleştirmelidir. İklim değişikliğinin gıda güvenliği, beslenme, barınma ve geçim kaynakları açısından belirli sonuçları olabilen küçük adalarda yaşayan küçük ölçekli balıkçı topluluklarına, özel destek verilmelidir.

9.3 İlgili tüm paydaşlar , küçük ölçekli balıkçılıkta afet riski ve iklim değişikliği konularına değinen, sektörler arası işbirliğinin de içinde olduğu, entegre ve bütüncül yaklaşımlara duyulan ihtiyacı tanımalıdır.  Devletler ve diğer ilgili paydaşlar,insan kaynaklı ve balıkçılıkla alakasız olan faktörlerden kaynaklanan sorunlara (çevre kirliliği, kıyı erozyonu ve kıyısal doğal yaşam alanlarının yok edilmesi gibi) değinen girişimlerde bulunmalıdır. Bu noktalar, balıkçı toplulukların geçim kaynaklarını ciddi ölçüde tehlikeye atmakla beraber, iklim değişikliğinin potansiyel etkilerine uyum sağlamalarının da önüne geçmektedir.

9.4  Devletler, iklim değişikliğinden ya da doğal ve insan kaynaklı afetlerden etkilenen küçük ölçekli balıkçı toplulukları, uygulanabilir olduğu hallerde; adaptasyon, riski azaltma ve yardım planları yoluyla da desteklemeyi ve ilerlemelerine yardımcı olmayı göz önünde bulundurmalıdır.

9.5 Küçük ölçekli balıkçılığı etkileyen insan kaynaklı afet hallerinde, ilgili taraflar sorumlu tutulmalıdır.

9.6 İlgili tüm paydaşlar, iklim değişikliğinin ve afetlerin, balık türleri ve miktarlarında ve balık kalitesi ile raf ömründeki değişimlerini ve de pazar yerlerindeki sonuçlarını, av sonrası ve ticari alt sektör üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurmalıdır.  Devletler olumsuz etkileri azaltmak amacıyla, uyarlanacak  önlemler konusunda, küçük ölçekli balıkçılık paydaşlarına destek sağlamalıdır. Tanıtılan yeni teknolojiler; türlere, ürünlere, pazarlara ve iklimsel değişikliğe uyumlanabilir ve gerekli esnekliğe sahip olduklarından emin olunmalıdır.

9.7  Devletler, acil durum müdahalesi ve afete hazırlığın, küçük ölçekli balıkçılıktaki önemini anlamalı afet bölgesinin iyileştirme yoluyla kalkındırılması ve eskisinden daha iyi hale getirilmesi sağlanarak ve yardım-kalkındırma süreci konsepti uygulanmalıdır.

‘Relief-development continuum’: BM UNDP tarafından 1993’te ortaya atılmış bir kavram olup afet bölgesinin iyileştirme yoluyla kalkındırılması ve eskisinden daha iyi hale getirilmesine denir.

Acil durum önceliklendirilmesi aşamalarında, acil yardım süreci, yeniden inşa ve iyileştirme de dahil olmak üzere, uzun vadeli kalkınma hedefleri göz önünde bulundurulmalıdır. Rehabilitasyon, yeniden inşa ve iyileştirme gelecekteki potansiyel tehditlere karşı hassas noktaları da azaltmaya yönelik olmalıdır. Afete müdahale ve iyileştirme sürecinde ‘Eskisinden Daha İyi İnşa Etme’ konseptiile uygulanmalıdır. .

‘Building Back Better’: 2015’te Japonya’da gerçekleşen BM Afet Riski Azaltımı Konferansında ortaya atılan, afet bölgesinin eskiden daha iyi olacak şekilde düzenlenmesini savunan bir kavramdır.

9.8 İlgili tüm paydaşlar, iklim değişikliğiyle mücadelede küçük ölçekli balıkçılığın rolünü teşvik etmeli ve tüm değer zinciri balık avlama, av sonrası süreç, pazarlama ve dağıtım- dahil olmak üzere alt sektörlerde enerji tasarrufunu desteklemeli ve özendirmelidir.

9.9  Devletler uygun hallerde, küçük ölçekli balıkçı toplulukların adaptasyon fonları, tesisler ve/ya kültüre uygun teknolojilere açık erişimi temin etmeyi göz ardı etmemelidir.

Kaynak:

Voluntary Guidelines for Securing Sustainable Small-Scale Fisheries – Food and Agriculture Organization of the United Nations

Fotoğraf:

Necdet Soylu