To improve learning environment in primary schools
We denounce with righteous indignation and dislike men who we are to beguiled demoralized by the charms of pleasures that moment, so we blinded desires, that they indignations.
News & Updates
Dünyadaki balık üretiminin yarısından fazlası küçük ölçekli balıkçılıktan elde edilir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde balıkçılık, milyonlarca insanın hem ana besin kaynağı hem de gelir/istihdam kaynağıdır.
Yoksulluğun azaltılması ve gıda güvenliğinde oynadığı bu önemli role rağmen, küçük ölçekli balıkçılıkta bir yığın problemle karşılaşılmaktadır. Bu problemlerin arasında;
Balık israfı; balık çeşitliliğinin ve nüfusunun azalmasına sebep olduğu gibi, tüketiciler için değerli olan hayvansal proteinin kaybına ve balıkçılar, balık işleme tesisleri ve balık tüccarları için de ekonomik gelir kaybına sebep olur. Bu nedenlerden, avcılık sonrası balık israf edilmemesi hem doğa hem insan için büyük önem taşır.
Balık israfını azaltmak; ekolojik denge, deniz canlılarının sürdürülebilirliği için ve de balıkçılık sektöründe önemli bir kalkınma hedefidir.
Denizel varlıkların sürdürülebilirliğini sağlamak, gıda güvenliğini arttırmak, avcılık sonrası süreçte daha iyi kar elde etmek ve sürdürülebilir geçim kaynağını güvenceye almak için, avcılık sonrası balık israfını azaltmak zorundayız.
Bu ana sorun, aşağıdaki ara sorunlardan kaynaklanmaktadır:
Bununla birlikte, kullanılan balıkçılık malzemeleri ve balıkçılık yöntemleri, uzun süren ya da birlikten yoksun balık dağıtım sistemleri, sosyoekonomik durumlardan kaynaklanan yoksulluk, gerekli beceri ve bilgi yetersizliği, hizmetlere erişim, kültür ve gelenekler gibi faktörler sebebiyle, küçük ölçekli balıkçılıkta avcılık sonrası balık israfını azaltmak o kadar da kolay değildir.
Genel anlamda, avcılık sonrası balık israfı, balığın besin kalitesinin bozulmasını ve/ya pazar koşulları nedeniyle atılan ya da nispeten düşük bir fiyata satılan balıkları ifade eder.
Aynı zamanda, balık israfı, balıkçılık sektörü (balıkçılar, işleme tesisleri, satıcılar ve yardımcı işletmeler vb.) için potansiyel gelir kaybı ve tüketicilerin daha az ve kalitesiz balık ve balık ürünlerine ulaşabilmesi demektir.
Ayrıca, gıda güvenliği açısından da önemli olumsuz sonuçları vardır.
Avcılık sonrası balık israfının sebebi, çoğunlukla, balıkların avlanıp ölümünden sonra gerçekleşen, biyokimyasal ve mikrobiyolojik bozulmalardır. Yaşayan bir balıkta bozulmayı engelleyici doğal savunma mekanizmaları vardır. Ancak, bir balık öldüğü zaman savunma mekanizmaları durur ve enzimsel, oksidatif ve mikrobiyolojik bozulmalar meydana gelmeye başlayarak, balığın besin kalitesinin düşmesine sebep olur.
Taze balığın bozulma hızını etkileyen birkaç faktör vardır:
Bozulmanın yanı sıra, avcılık sonrası balık israfı aşağıdakileri de içerir:
Küçük ölçekli balıkçılık paydaşlarını etkileyen üç çeşit israf şekli bu kılavuzda incelenmiştir:
Fiziksel israf; yakalandıktan ya da karaya taşındıktan sonra kullanılmayan balığa denir.
Balık, kazayla, istemli ya da mecbur kalındığı için atılır. Ayrıca, fiziksel israf, balığı, haşere basması gibi diğer hayvanların istilasından da kaynaklanabilir. (sinek, kuş, kedi, köpek vb.)
Örnekler
Besin değerinin kaybı, balığın bozulması ya da fiziksel hasardan ötürü değişime uğrayarak kalite kaybına uğramış balıklardır.
Bu balıklar, “en iyi kalitede” olduklarında satılacağı fiyattan daha düşük fiyatlara satılır. Bu en yaygın avcılık sonrası balık israfıdır.
Örnekler
Pazar gücü kaybı; beklenmeyen pazar arz ve talep durumlarından kaynaklanan israfa denir. Bu durum balıkçıların, balıklarını beklentilerinin altında bir fiyata satmalarına sebep olur. Beklenen fiyat ve gerçek fiyat arasındaki fark ise gelir kaybı anlamına gelir.
Örnekler
Pazarı, arzı, talebi ve balık fiyatlarını etkileyen birçok faktör vardır. Bunun sonucunda, pazar gücü kaybının gerçek sebeplerini saptamak ya da bilmek zor olabilir.
İsraf değerlendirmelerinden elde edilen deneyime dayanılarak pazar gücü kaybının zamanla kalite kaybı ve/ya fiziksel israfa dönüşebileceği de söylenebilir.
Özet olarak;
Fiziksel kayıp, kalite kaybı ya da pazar gücü kaybından olan balık israfları, üretimden tüketime kadar avcılık sonrası zincir boyunca gerçekleşir.
Bu da, kısa vadede denizel kaynakların verimsiz kullanılıp tüketilmesine sebep olmaktadır. Uzun vadede ise; kaynak ihtiyacının artmasıyla bu kaynakların daha da çok israfı anlamına gelecektir. Sonuç olarak da; denizel kaynakların sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemekte ve doğal dengenin bozulmasına sebep olmaktadır.
Ayrıca, ekonomik olarak, gıda güvenliğinin sağlanamayıp balıkçılık sektöründe gelir kaybına neden olur.
Aşağıdaki tablo, dağıtım zincirindeki farklı aşamalara göre üç temel israf türünün nedenlerini özetlemektedir.
Aşamalar | İsrafın Nedenleri | İsrafın Türü |
Avlanma esnasında | Dinamit ve zehir gibi tahrip edici avlanma tekniklerinin kullanılması sonucu halihazırda fiziksel hasar görmüş ya da düşük kaliteli balıklar | Fiziksel kayıp, kalite kaybı sebepli israf |
Ağdan düşen ya da hedef dışı avlanarak balıkların atılması | ||
Av ekipmanını uzun süre su içinde bırakarak, tekneye çekilmeden önce balığın bozulmasına sebep olmak | ||
Balık güvertede/ teknedeyken | Avdan sonra karaya dönüşte yaşanan gecikmeler ve balığın denizde yüksek sıcaklıklara maruz kalması | Kalite, fiziksel |
Teknedeyken balığın içinin temizlenmemesi, yıkanmaması ve soğutulmaması | Kalite | |
Balığın üzerine basmak suretiyle fiziksel hasara sebep olmak | Kalite | |
Balık karaya çıkartılırken | Hijyenik olmayan uygulamaların balıkların kirlenmesine sebep olması | Kalite |
Balığın tepsi/kasa/kovadan kıyıya düşmesi | Fiziksel | |
İlk satış noktasında balık güneşin altında yüksek ortam sıcaklığına maruz kalırken uzun uzadıya bekletilmesi | Kalite | |
Karaya çıkış noktasında balık karaya çıkartılırken diğer hayvanların balıkları istilası | Fiziksel, kalite | |
Pazarlama esnasında | Buzun yetersiz oranda kullanılması ve/ya soğutucu kap kullanılmaması | Kalite, fiziksel |
Bereketli avlanma dönemlerinde, sınırlı olan muhafaza koşullarının yetersiz kalması, örneğin: yetersiz buz veya işlemden geçirme malzemeleri vb. | Fiziksel, kalite | |
Mevcut pazarla ilgili yeterli bilgiye erişimin olmamasından ya da bilginin yetersiz olmasından kaynaklanan, pazara fazla balık tedariği | Pazar, kalite, fiziksel | |
Balık satıcıları tarafından balığın satın alınmasında geciktirmeler | Kalite | |
İşleme ve paketleme esnasında | Çoktan bozulmuş/kalitesiz balığın işlenmesi | Kalite, fiziksel |
Balığı bilinçsizce, yerde, taşın ya da bitkilerin üzerinde kurutmak | Fiziksel, kalite | |
Yetersiz paketleme yöntem ve malzemeleri yüzünden balığın hasar görmesi | Kalite, fiziksel | |
Yağlı balığın oksitlenmesi sonucu oluşan bozulma | Kalite | |
Balığı hijyenik olmayan koşullarda işlemek ve haşere istilası | Fiziksel, kalite | |
Balığı tütsülerken, yetersiz sıcaklık kontrolü, aşır tütsüleme, balığı yakma | Fiziksel, kalite | |
Depolama esnasında | Rutubet ve küflenme, balığın bozulmasına yol açması | Kalite |
Balıkların haşere istilasına uğraması | Fiziksel, kalite | |
Kimyasal değişimler yüzünden renkte bozulma | Kalite | |
Yetersiz depolama olanakları | Kalite, fiziksel | |
Dağıtım esnasında | Taşıma araçlarının yetersizliği sebebiyle yaşanan gecikmeler ve üretim alanlarına erişimin yetersiz olması | Kalite, fiziksel |
Taşıma esnasında balığın hasar görmesi | Fiziksel | |
Satış esnasında | Balık satılırken yaşanan gecikmeler | Kalite |
Yetersiz soğuk depolama olanakları, depo ve/ya buzun yetersiz olması | Kalite, fiziksel | |
Balığın, pazara “yanlış zamanda” tedarik edilmesi | Pazar | |
Alıcıların/tüketicilerin düşük alım gücü | Pazar |
Kadın Balıkçılar Derneği
Bizi Takip Edin
Güzeltepe Mah.
Abidin Daver Sok. 7/1
Çankaya – Ankara